Chúng ta sầu não vì nghèo hơn gia đình ông Xoài; nhưng có lẽ ông Xoài cũng sầu não vì nghèo hơn gia đình ông Mít và ông Mít cũng nghèo hơn gia đình ông Ổi. Nếu bạn vào khoảng tuổi 40 tôi chắc bạn còn nhớ những kính thực thể thô sơ hồi đó, mà ta thường đưa lên mắt để ngó hai hình giống nhau như in, đặt ở trong ông kính. Nếu bạn học cách nghỉ ngơi của nó thì có lẽ cũng tránh được những bịnh ấy.
Nhưng nếu bạn có lý thì hết thẩy những triết gia và giáo dục gia từ hồi nhân loại có sử tới giờ - Giê Su, Khổng Tử, Thích Ca, Platon, Aristote, Thánh Francois - hẳn lầm lẩn cả rồi. Tôi có lại xin việc tại nhiều nhà sản xuất phim nhưng không một ai mướn tôi. Rồi ông ghi trong nhật ký: "Tôi không cô độc".
Ông Charles Kettering cũng ở trong tình trạng đó khi ông bắt đầu chế một thứ máy cho xe hơi tự động, khỏi cần quay. Khi không bán được cho tiệmtạp hóa nào, ông đi quanh tiệm mà suy nghĩ. "Nếu đời người quả là bể thảm thì cuốn sách này chính là là ngọn gió thần đưa thuyền ta tới cõi Nát bàn, một cõi Nát bàn ở ngay trần thế.
Nói đến tự tử, tôi nhớ đến trường hợp mà Bác sĩ H. Tôi lo lắng tới nỗi hoá đau, mất ăn, mất ngủ ba ngày ba đêm. Ông bảo rằng: "Tháng ba năm 1945 tôi đã học được một bài quan trọng nhất trong đời tôi, học được ở ngoài khi bờ biển Đông Dương, dưới mặt nước hơn 90 thước.
Chính ông đã công bố: "Nếu phải đọc tất cả những lời chống lại tôi và rồi lại phải trả lời, chắc không còn thì giờ để lo những vấn đề nghiêm trọng nữa. Trong hai năm, mỗi năm tôi làm 5. Ông có chia tiền cho họ không? Không.
Bọn đó lưng dài vai rộng, nhưng không biết chút gì về các chất nổ hết. Bạn có biết bọn người đó không? Bác sĩ William Menninger, một nhà chuyên môn trị bịnh thần kinh có danh trong quân đội hồi chiến tranh vừa rồi đã nói: "Trong quân đội, chúng tôi được biết rõ rằng lựa dùng người cho phù hợp với tài năng là điều rất quan trọng. Xem đấy bạn thấy rằng Chúa Giê Su, khi dạy "ta hãy yêu kẻ thù của ta", không những đã vạch ra cho những kẻ theo đạo Ngài một con đường tinh thần, đồng thời lại đã dạy họ một bài học về cách giữ gìn sức khõe mà khoa học trong thế kỳ hai mươi này cũng phải công nhận là đúng.
Kìa, đô đốc Byrd đã nói: "Chúng ta không cô độc trên thế giới này đâu, có cả vật vô tri như mặt trăng, mặt trời, cũng cứ đều đều, đúng ngày, đúng giờ lại chiếu sáng chúng ta, lại cho ta cảnh rực rỡ của bình minh hoặc cảnh êm đềm của đêm lặng". Vì ông ấy gần như luôn luôn có lý. Carier ra sao? Xin bạn nghe câu chuyện của một người chủ hãng bán dầu xăng ở Nữu Ước, trước kia có theo học lớp giảng của tôi:
Chắc chắn ông đã đem cái thời gian khổ hạnh trong đời ông để đổi lấy cái mà ông ta gọi là "thành công trong sự làm ăn" đó. Lần tới thăm ông, tôi nhận thấy mỗi năm có đến hai vạn du khách đến xem sở nuôi rắn của ông. Thiệt thì đó là đánh cá, một lối đánhh cá khoa học, lấy luật trung bình là nền tảng vậy.
Ông đã triệt để xoá bỏ sự thua lỗ trong trí nhớ đến nỗi không bao giờ nhắc tới nữa. Vừa đây, tôi hỏi Paul Boynton, giám đốc phòng nhân viên của hãng đầu Socony: "Những người tới xin việc có lỗi lầm nào nhất? Chắc chắn ông biết rõ điều ấy, vì ông đã tiếp hơn 60. Nếu vậy đời quả là bể khổ mà bốn câu thơ này của Đoàn Như Khuê thiệt thâm thuý vô cùng:
Trước hết, làm cho các bắp thịt ở mắt, ở mặt giãn ra và lẩm bẩm: duỗi ra. Không một thân thích nào muốn lại gần bà. Rồi thì ông gặp một chuyện rủi, tai hại đến nỗi giết ông được.