Họ không đến nỗi phủ nhận lòng tốt của người trong gia đình. Trong cái phức tạp ấy có mâu thuẫn có thay đổi bất ngờ. Tôi muốn lấy ví dụ đó để làm sáng tỏ một góc cạnh của ái tình và nhục tình.
Theo chương trình đó lòng tự ái sẽ giúp bạn đời gặt nhiều kết quả ngoài trí bạn tưởng tượng. Nhưng đó là do bao nhiêu xu hướng xấu của họ như vụt chạc, nóng tính, háo thắng hơn là do thứ ác tâm được suy nghĩ trước. Mà lớn lên họ không vậy nữa.
Họ làm sao biết được con cọp thu hình là để vo mồi cho chắc ăn. Đời sống vật chất của gia đình họ phải bảo đảm. Đi chợ gặp cầu ngập gần trôi, qua xong họ xô cầu cho trôi luôn.
Như xương vai có hai trung tâm lắt léo dính lại từ 16 đến 18 tuổi. Trong con người bạn trai có hai lực lượng kình chống nhau là lực lượng tinh thần và lự lượng tình cảm. Văn học sử và văn nghệ sử thế giới đã chứng minh óc tưởng tượng bạn trai không phải không khả quan.
Nhưng bạn trai chẳng những có ái tình tự bản chất thiên về xác thịt mà còn hay diễn lộ thứ ái tình nầy trong khi giao tiếp với bạn gái, kể cả kẻ mới quen biết. Mà đáng kiếp: có nhiều nữ sinh ngu si, say ánh lửa như con thiêu thân mà ra thân bạc mệnh. Cũng không phải là cách giải trí của người cao tuổi từng trải cuộc đời, muốn giết thời giờ chờ bữa trưa, buổi tối bằng cách đọc Tam quốc, Le Cid, Don Quichotte, Comedi devine, Hliade.
Trong khi làm việc công, khi giúp kẻ khác, đáng phục nhất là bạn trai không nghĩ gì được trả ơn. Mà rồi lại non kinh nghiệm, không dám. Thôi giá hoàn toàn đẹp, mang hình họ kè kè trong túi phỏng được lợi gì.
Rồi từ sự thương hại đó người cha nghĩ đến bổn phận đối với con, kết quả của tình yêu của mình, hình ảnh của bạn trăm năm mình và là dòng máu của mình. Các thực tế ấy lại hiểu ngầm sự tranh đấu chua cay. Tôi lại không hồ nghi bạn không đủ ý chí, đủ ý chí để bị ái tình quấn quít như tác giả cuốn Comédie divine bị hình ảnh Béatrice luôn chi phối đầu óc.
Tâm lý họ giống Zampano đối với cô Gelsomina trong phim La Strada. Có lẽ bạn trách nam giới là đ ê hèn vì có ái tình ích kỷ, đượm màu nhục dục, hiếu sắc? Phái mạnh thành thật nhận sự trách cứ ấy. Khi cuộc tình duyên khá đằm thắm họ hay bị những cản trở của học hành, nghề nghiệp chưa chu đáo.
Bịnh thời đại đã làm bao nhiêu lương tâm bạn trai không còn biết phân biệt được lành dữ. Song rồi có lúc lòng họ nghe chơi vơi, các mộng đồ tan tành hết. Trong một mục dưới đây tôi sẽ nói bạn trai thích hướng ngoại ưa hoạt động.
Ai lớn tuổi rồi cũng có phút nhớ lại nhiều kỷ niệm êm đềm, thơ mộng của thiếu thời có nhiều bè bạn. Vài bữa họ mặc áo sơ mi dài gần giống áo cà sa. Nhưng tôi biết em trong tưởng tượng.